9 kwietnia - Światowy Dzień Gołębi

Gołębie miejskie, czyli gołąb skalny (Columba livia), to jedne z najbardziej rozpoznawalnych ptaków w środowisku miejskim.

Są jednymi z najliczniejszych ptaków w miejskich środowiskach na całym świecie. Szacuje się, że na całym globie występuje od 50 do 100 milionów gołębi miejskich. Często można je zobaczyć na ulicach, placach, parkach i w okolicach budynków.

Początkowo gołębie skalne były gatunkiem dzikim, żyjącym w klifach i wydmach. Z czasem, dzięki ludziom (hodowli i udomowieniu) a następnie , przyzwyczaiły się do życia w miastach, gdzie znalazły nowe źródła pożywienia i schronienia.

Gołębie miejskie są szeroko rozpowszechnione w miastach na wszystkich kontynentach (z wyjątkiem Antarktydy). Preferują obszary zurbanizowane, ale mogą również występować w obszarach podmiejskich i wiejskich. Lubią przebywać w bliskiej odległości od ludzi, często na dachach budynków, w parkach oraz w miejscach, gdzie mogą łatwo znaleźć jedzenie, takie jak sklepy spożywcze czy kawiarnie. Są oportunistycznymi konsumentami, co oznacza, że jedzą różnorodne pokarmy. W miastach najczęściej żywią się resztkami jedzenia, ziarnami zbóż oraz owocami. Mogą również być karmione przez ludzi co ma znaczenie zwłaszcza w okresie zimowym, kiedy dzień (a więc czas żerowania) jest krótki, a pokarmu jest niewiele.

Gołębie mogą mieć kilka miotów w ciągu roku. Samice składają zazwyczaj dwa jaja, które są inkubowane przez około 17-19 dni. Młode gołębie opuszczają gniazdo w wieku 4-6 tygodni, ale przez pewien czas pozostają w pobliżu rodziców.

Są ptakami społecznymi, które tworzą hierarchiczne grupy. Często można je spotkać w dużych grupach, co może być związane z ich strategiami zdobywania pożywienia oraz ochrony przed drapieżnikami. Gołębie mają niezwykłe zdolności nawigacyjne. Wykorzystują naturalne punkty odniesienia, pole magnetyczne Ziemi oraz zmysł wzroku w połączeniu z menotaksją do orientacji. Dzięki tym zdolnościom mogą wracać do swoich gniazd z dużych odległości.

Gołębie komunikują się za pomocą różnych dźwięków, w tym charakterystycznych gruchnięć itp. okrzyków. Są one również w stanie zidentyfikować swoje osobniki w grupie na podstawie dźwięków oraz zachowań. Chociaż są towarzyskie, samce bronią swojego terytorium w okresie lęgowym. Mogą wykazywać agresywne zachowania wobec intruzów, próbując ochronić swoje gniazda i młode.

Z gołębiami wiąże się wiele nieprawdziwych mitów - utrwalanych przez ludzi, którzy szerzą gatunkowizm.

Mit: Gołębie są uważane za szkodniki, które zanieczyszczają przestrzeń miejską i rozprzestrzeniają choroby.

Gołębie naturalnie przystosowują się do życia obok ludzi i znajdują w miastach źródła pożywienia. Chociaż ich odchody mogą być uciążliwe, nie można ich klasyfikować jako szkodników w tradycyjnym sensie. Szkodniki to zazwyczaj organizmy, które powodują szkody w mieniu lub zdrowiu ludzi. Gołębie przyczyniają się do ekosystemu, a ich obecność w miastach jest często wynikiem działań ludzi, takich jak karmienie ich.Kontrargument: Zamiast postrzegać gołębie jako szkodniki, warto rozważyć ich rolę jako elementu miejskiego ekosystemu. Można wdrożyć humanitarne metody zarządzania ich populacją, które minimalizują potencjalne problemy, takie jak czyszczenie obszarów publicznych i odpowiednie zarządzanie poprzez budowę miejskich gołębników.

Mit: Istnieje powszechne przekonanie, że gołębie są źródłem wielu chorób, w tym np. grypy, histoplazmozy czy ornitozy (papuzicy).

Generalnie patogeny ptaków nie przenoszą się na ssaki (ponad 90%) Choć gołębie mogą przenosić niektóre choroby na ssaki, ryzyko zarażenia się nimi jest minimalne i nie większe od innych ptaków spotykanych w mieście. Większość z tych chorób wymaga bliskiego kontaktu z dużymi ilościami gołębi lub ich odchodów przez dłuższy czas, co jest rzadkie w życiu codziennym. Badania pokazują, że dla przeciętnej osoby ryzyko związane z chorobami przenoszonymi przez gołębie jest znikome.
Podobnie jak straszenie ludzi obrzeszkami - czyli ptasimi kleszczami. Kleszcze te (po pierwsze żerują tylko na ptakach) po drugie w Polsce występują ekstremalnie rzadko. Ludzi straszy się w ten sposób gdyż ssacze kleszcze kojarzą nam się z groźnymi chorobmi.
Właściwe zarządzanie miejskimi przestrzeniami, takie jak regularne czyszczenie oraz edukacja mieszkańców na temat higieny, ogranicza ryzyko jakiejkolwiek transmisji chorób. Zamiast demonizować gołębie, możemy skupić się na zdrowiu publicznym i praktykach, które pomogą utrzymać czystość w miastach, które mienią się często brudem zostawionym przez ludzi.

Mit: Gołębie są często postrzegane jako głupie ptaki, które nie mają zdolności uczenia się ani rozumienia otoczenia.

Gołębie są jednymi z najbardziej inteligentnych ptaków. Badania wykazały, że potrafią rozpoznawać swoje odbicie w lustrze, co oznacza, że mają pewien poziom samoświadomości. Potrafią również uczyć się skomplikowanych zadań, podejmować decyzje na podstawie doświadczenia oraz rozpoznawać wzory w tym ludzkie twarze a nawet różnicować stany emocjonalne na ludzkich twarzach. Są też w stanie po 2 tygodniowym treningu rozpoznawać słabo widoczne zmiany nowotworowe na zdjęciach CT.
Warto zwrócić uwagę na badania, które pokazują, że gołębie są zdolne do nauki na poziomie porównywalnym z innymi inteligentnymi zwierzętami, takimi jak psy czy szczury. Dzięki swojej inteligencji mogą odgrywać ważną rolę w badaniach nad zachowaniem zwierząt oraz przydatności w różnych dziedzinach, takich jak ratownictwo (np. gołębie pocztowe).

Mit: Wiele ludzi postrzega gołębie jako "zwyczajne" ptaki, które nie mają wartości w porównaniu do innych ptaków, takich jak orły czy sokoły, czy małe barwnie upierzone ptaki śpiewające.

Gołębie pełnią istotną rolę w ekosystemie oraz w historii i kulturze ludzi.
Gołębie są częścią większego ekosystemu miejskiego i mogą współistnieć z innymi gatunkami ptaków oraz gryzoni. Mogą pełnić ważną rolę w rozsiewaniu nasion, co wspiera bioróżnorodność w przestrzeniach zielonych. Gołębie są wrażliwe na zmiany w środowisku miejskim, takie jak zanieczyszczenie, zmiany w dostępności pożywienia czy zmiany klimatyczne.
Są to ptaki, które od wieków towarzyszyły ludziom, a ich zdolności odgrywały kluczową rolę w komunikacji (np. gołębie pocztowe).Każdy gatunek ma swoje unikalne cechy i wkład w ekosystem. Gołębie, jako ptaki społeczne, przyczyniają się do bioróżnorodności miejskiej i mogą być obiektem zainteresowania w badaniach

Budowanie gołębników miejskich jest jedną z humanitarnych i skutecznych metod zarządzania populacją gołębi. Ta strategia pozwala na kontrolę i zarządzanie populacją tych ptaków w sposób, który jest bezpieczny zarówno dla gołębi, jak i dla społeczności miejskich. Oto szczegółowe rozwinięcie tej koncepcji:

Korzyści z budowy gołębników miejskich

1. Kontrola populacji:
   • Gołębniki pozwalają na kontrolowanie liczby ptaków poprzez zarządzanie rozrodem. Jajka mogą być zastępowane sztucznymi, co skutecznie zmniejsza liczbę młodych gołębi, które się wykluwają.
2. Zachowanie higieny:
   • Wyznaczone miejsca gniazdowania pomagają ograniczyć rozprzestrzenianie się odchodów w kluczowych obszarach miasta, co przyczynia się do poprawy czystości i estetyki przestrzeni miejskich.
3. Monitorowanie zdrowia:
   • Miejsca te dają możliwość regularnego monitorowania stanu zdrowia ptaków, co pomaga w zapobieganiu wybuchom chorób, które mogłyby ewentualnie przenieść się na inne zwierzęta.

Implementacja projektu gołębników miejskich

1. Lokalizacja:
   • Gołębniki powinny być umieszczane w strategicznych lokalizacjach, blisko populacji gołębi.
2. Projekt i konstrukcja:
   • Konstrukcja powinna być trwała, łatwa w utrzymaniu i estetycznie wkomponowana w otoczenie. Powinna także zapewniać odpowiednią wentylację i osłonę przed warunkami atmosferycznymi.
3. Zarządzanie i utrzymanie:
   • Regularne sprawdzanie i konserwacja gołębników są kluczowe dla ich skuteczności. Obejmuje to czyszczenie wnętrza, inspekcję zdrowia ptaków oraz regularną wymianę jaj.
4. Edukacja społeczności:
   • Kluczem do sukcesu jest zaangażowanie społeczności lokalnej poprzez programy edukacyjne, które wyjaśniają korzyści wynikające z posiadania gołębników oraz ich rolę w utrzymaniu zdrowej populacji ptaków.
5. Współpraca z ekspertami:
   • Projekt powinien być wdrażany we współpracy z ornitologami i ekspertami ds. ochrony zwierząt, aby zapewnić, że wszystkie praktyki są zgodne ze standardami etycznymi i naukowymi.

Długoterminowe efekty

• Poprawa jakości życia mieszkańców: Mniej gołębi przebywających na chodnikach i budynkach oznacza czystsze i bardziej przyjazne przestrzenie miejskie.
• Wzrost różnorodności biologicznej: Lepsze zarządzanie populacją gołębi może również wspierać różnorodność innych gatunków ptaków, które mogą mieć trudności z konkurowaniem z gołębiami o zasoby.
• Budowanie akceptacji społecznej: Wdrożenie takich rozwiązań promuje atmosferę współpracy między ludźmi a lokalną fauną, zwiększając akceptację dla obecności zwierząt w miejskich ekosystemach.

9 kwietnia Studenckie Koło Naukowe Columba - organizuje kiermasz świąteczny pt. Kiermasz Gołębiego Jajka. Od godziny 14.00 w holu głównym będzie można nabyć wszelkiego rodzaju rękodzieło oraz świąteczne smaczności i w ten sposób wspomóc ptaki które są mieszkańcami Azylu dla Ptaków Instytutu Psychologii UMK.

Można też niezależnie dokonywać wpłat na zorganizowaną zbiórkę https://zrzutka.pl/59zvkv

Nasi podopieczni są utrzymywani z darowizn prywatnych oraz środków Fundacji Toruńskiej Psychologii.

Niech żyją ptaki!
Walcz z szowinizmem gatunkowym