Remembering Jane Goodall

Jane Goodall (1934-2025)

  05.10.2025   admin


Remembering Jane Goodall


##

Widząc cierpliwość i determinację Jane, Louis zaproponował jej podróż do Tanzanii, aby badać rodziny dzikich szympansów w lesie Gombe. Wspominając tamte czasy, Jane zawsze powtarzała, że „badałaby każde zwierzę”, ale czuła się niezwykle szczęśliwa, że dostała szansę zbadania najbliższego żyjącego na wolności krewnego człowieka.


14 lipca 1960 roku Jane po raz pierwszy przybyła do Gombe. To właśnie tam rozwinęła swoją unikalną wiedzę na temat zachowań szympansów i dokonała przełomowego odkrycia, że szympansy używają narzędzi. Obserwacja, której przypisuje się „przedefiniowanie człowieczeństwa”.

#

Wiedząc, że praca Jane będzie traktowana poważnie tylko wtedy, gdy będzie miała odpowiednie kwalifikacje akademickie, i pomimo braku dyplomu, Louis zorganizował dla niej studia doktoranckie z etologii w Newnham College w Cambridge. Rozprawa doktorska Jane, zatytułowana „Zachowanie wolno żyjących szympansów w rezerwacie Gombe Stream”, została ukończona w 1965 roku. Jej trzymiesięczne studia przerodziły się w niezwykły program badawczy trwający dekady i trwający do dziś.


Jane była dwukrotnie zamężna. Jej pierwszy mąż, Hugo van Lawick, był holenderskim baronem i fotografem dzikiej przyrody, pracującym dla National Geographic, gdy się poznali. Jane i Hugo rozwiedli się w 1974 roku, a Jane później wyszła za mąż za Dereka Brycesona, członka parlamentu Tanzanii i byłego dyrektora tanzańskich parków narodowych. Derek zmarł w 1980 roku.

#

W ciągu swojego życia Jane napisała ponad 27 książek dla dorosłych i dzieci, a także wystąpiła w licznych filmach dokumentalnych i fabularnych, a także w dwóch dużych produkcjach IMAX. W 2019 roku National Geographic otworzył wystawę objazdową „Becoming Jane”, poświęconą jej twórczości, która wciąż podróżuje po Stanach Zjednoczonych. Jej najnowsza publikacja, „The Book of Hope: A Survival Guide for Trying Times”, została przetłumaczona na ponad 20 języków.

#

Jej nagrody i wyróżnienia obejmują skalę ludzkich osiągnięć. W 2002 roku została mianowana Posłańcem Pokoju ONZ. Dwa lata później otrzymała tytuł Dame Commander Orderu Imperium Brytyjskiego (DBE) w Pałacu Buckingham. Jane została również odznaczona Prezydenckim Medalem Wolności Stanów Zjednoczonych, francuską Legią Honorową, Medalem Benjamina Franklina w dziedzinie nauk przyrodniczych, prestiżową japońską Nagrodą Kioto, Nagrodą Króla Ghandiego za Bezprzemoc, Medalem Tanzanii oraz Nagrodą Tylera za Osiągnięcia w Ochronie Środowiska. Ponadto została doceniona przez samorządy lokalne, placówki edukacyjne i organizacje charytatywne na całym świecie.

Jane założyła Instytut Jane Goodall (JGI) w 1977 roku, początkowo w celu wspierania badań w Gombe. Obecnie na całym świecie działa 25 biur JGI, które prowadzą różnorodne programy.

#

W 1991 roku Jane założyła Roots & Shoots, globalny program humanitarny i środowiskowy dla młodzieży w każdym wieku. Inicjatywa rozpoczęła się od zaledwie 12 uczniów szkół średnich w Dar es Salaam. Obecnie Roots & Shoots działa w ponad 75 krajach. Członkowie Roots & Shoots mają możliwość angażowania się w praktyczne programy, które mają na celu wprowadzenie pozytywnych zmian dla zwierząt, środowiska i lokalnych społeczności.

#

W 2017 roku Jane założyła Fundację Dziedzictwa Jane Goodall, aby zapewnić ciągłą stabilność kluczowych programów, które stworzyła – dzieła swojego życia.

#

Przez całe swoje życie i niezwykłą karierę Jane inspirowała pokolenia naukowców, niosła nadzieję niezliczonym ludziom z różnych środowisk i zachęcała nas wszystkich do pamiętania, że „każdy z nas ma wpływ na świat każdego dnia – to od nas zależy, jak wielki wpływ wniesiemy”. Jej dziedzictwo jest kontynuowane w badaniach w Gombe, w programie ochrony przyrody Tacare, skupionym na społeczności, oraz w sanktuariach Chimp Eden.

#

Jeden z naszych pracowników - Maciej Trojan - miał zaszczyt (od 2014 roku) być gronie międzynarodowego zespołu na uniwersytecie w Kyoto, któremu przewodniczyła Jane Goodall .